SEYFİ ÇELİKKAYA
Ülkenin farklı yerlerinde olduğu gibi YozgatTürkiye’nin Cehrilik bölgesinde Mayıs-Haziran aylarında açmaya başlayan ve yöre halkı tarafından ‘Cshrilik Lalesi’ olarak adlandırılan, bazı yörelerde ‘Ayı Gülü’ olarak bilinen ‘Şakayık’ çiçeğinin korunması istendi. hava sıcaklıklarına bağlıdır. YozgatBozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süs Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Tuğba Kılıç, “Yapılan araştırmalarda Yozgat ilinde yayılış gösteren türümüzün antioksidan özelliği bakımından ilk beş kuşak arasında yer aldığı tespit edilmiştir. Bu yüzden çok daha önemli” diyerek bitkinin korunarak gelecek nesillere aktarılması gerektiğini söyledi.
Yozgat’ın Cehrilik bölgesinde, Gelin Kayası’nın eteğindeki dere yatağında kendiliğinden yetişen, yöre halkı tarafından ‘Cehrilik Lalesi’ olarak tanımlanan ve farklı yörelerde ‘Ayı Gülü’ olarak adlandırılan bitki, Antalya, Konya, Muğla ve İstanbul Şile’de Orman Genel Müdürlüğü savunması. Yozgat’ta bitkiyi savunma kararı alınamadığı için dilediği gibi koparıp evinin veya iş yerinin bahçesine taşıyıp ekip biçmeye çalıştığı kaydedildi.
“ŞAKAYIK GERÇEKTEN KORUNMASI GEREKEN BİR BİTKİDİR”
Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tuğrul Yakupoğlu akademisyenlerle birlikte Cehrilik bölgesini ziyaret ederek bitki ile ilgili yapılan çalışmaları takdir etti. Tuğba Kılıç’tan bilgi alan Ziraat Fakültesi Süs Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Yakupoğlu, “Şakayığın korunması gereken değerli bir bitki olduğunu anladık. Bu bitki ortada. Peyzaj Mimarlığı bölümünün çalışma konularının öğretim üyesi sayımızı tamamladığımızda orta vadede öğrenci alarak bölümümüzü hareketlendireceğiz” dedi. Tuğba, Bitkiler Anabilim Dalı öğretim üyelerimizin çalışma alanı içerisindedir. Burada gerekli bilgileri bize verdiler. Fakülte olarak bu bitkinin korunmasını, bitki üzerinde yapılacak bilimsel çalışmaları ve halkı bilinçlendirmeye yönelik yayın faaliyetlerini üstlendik” dedi.
“ÜLKEMİZ PESY İÇİN GEN MERKEZİ KONUMUNDA”
Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süs Bitkileri Bölümü, “Şakayık, dünyada üretilen ve ticareti yapılan en değerli çiçekli bitkilerden biridir. Tuğba Kılıç ise, “Ülkemiz şakayık gen merkezi konumunda. Bu nedenle önemli bir genetik kaynağımız var. Yozgat yöresinde gördüğümüz ve adını verdiğimiz ilacımızda. ‘Cehrilik Lalesi’ halk tarafından bizim için değerli, nadir cinsler arasında yer alan ve korunmaya muhtaç bir bitki türü” diye konuştu. Kılıç, birçok bölgede yaptığı açıklamada şu bilgileri verdi:
“Bu bölgeye lokalize olduğu ve bu bölgenin iklim şartlarına adapte olduğu için ilacının az olduğunu tekrar belirtmekte fayda var. Aromatik bitki olarak da değerli olan şakayık. Yalova, Yozgat ilinde yayılış gösteren çeşidimizin antioksidan özelliği bakımından orta kuşaklarda ilk beşte yer aldığı bu nedenle çok daha fazla öneme sahip olduğu tespit edilmiştir.Bu genetiğin mutlaka kurulması gerekmektedir. kaynağın hangi amaçla kullanılacağını belirlemek ve ekonomik değerini ortaya çıkarmak amacıyla bu anlamda Ziraat Fakültesi olarak hem çeşidin korunmasını sağlamak hem de gerekli önlemlerin alınması amacıyla gerekli girişimlerde bulunacağız. yetiştirme süreçleri.”
“GENETİK KAYNAKLARIN DEĞERİ TARIŞILMAZ”
Tuğba Kılıç, ilk tohumdan ilk çiçeklenmeye kadar geçen sürenin 4-5 yıl sürdüğünün bilindiğini vurgulayarak, “Yumrulu köklerle çoğaltmanın da oldukça zahmetli ve zahmetli olduğu bilindiği için halk tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. Yumru ile birlikte doğadan uzaklaştıran “Verimli çeşitlerin geliştirilmesinde genetik kaynakların değeri tartışılmaz. Genetik kaynakları korumanın önemini hem insanlar bu durumda topladığı için hem de iklim değişiklikleri dikkate alındığında daha net anlayacağınızı düşünüyorum” dedi.
“HUKUKİ TAHSİLATLAR OLUYOR, BUNUN ÖNÜNE GEÇMEYECEĞİZ”
Kılıç, soğanlı bitkilerin 2023 yılı ihracat listesine bakıldığında şakayık çiçeğinin doğadan toplanan türler arasında yer aldığını ve ihracatının yasak olduğunu belirtti.
“İzinsiz toplanamayacağı biliniyor ve toplanırsa çok önemli meblağda para şeklinde çok önemli bir cezai işlem uygulanacağı biliniyor. Ancak hukuka aykırı tahsilatlar yapılıyor ve bunu engelleyemiyoruz. Bunun önüne geçebilmek için yöre halkının bu konuda mutlaka aydınlatılması ve bilinçlendirilmesi gerekmektedir.Yöre halkının desteği ile Yozgat yöresinde yılda sadece bir kez mayıs ortasından haziran ayına kadar çiçek açar ve bu çiçeklenme dönemi sürer. ortalama 10-15 gün.Bu dönemde özellikle bitkiyi daha kolay tanıdıkları için söküm işlemi de çok önemli.Halkın nakil maliyetini halka anlatmak çok daha etkili bir yol gibi görünüyor. Bu bitkinin değerini halka anlatabilmek ve ileride kullanımının yollarını açıklayabilmek ve savunabilmek için caydırıcı cezaların yanında kaldırılmasını engellemek için de.Şakayık aslında çok eski çağlardan beri kullanılan bir bitkidir. Ortada bir gıda olarak da kullanılır, kurutulmuş ve taze olarak doğal olarak kullanılabilir. Koku kaynağı olduğu için parfümlerde, sabunlarda, deodorantlarda ve kolonya üretiminde yaygın olarak kullanılmaktadır. Tohumları kolye yapımında kullanılır. Çok yaygın bir kullanımı vardır. Tıbbi bir bitki olduğu için antiinflamatuar ve analjezik etkilerinin yanı sıra antioksidan özelliğinden dolayı yaygın olarak kullanılmaktadır.
